Moi klienci często zastanawiają się czy przyjąć spadek wprost czy z dobrodziejstwem inwentarza. W sytuacji, gdy mamy wątpliwość co do zawartości masy spadkowej spadkodawcy, przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza może być rozwiązaniem na wagę złota.
Zgodnie z regulacją art. 1031 § 2 kodeksu cywilnego w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi.
Oznacza to, że spadkobierca, który złożył oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza odpowiada w sposób ograniczony do ustalonej wysokości. Należy jednak pamiętać, iż ograniczenie to nie ma znaczenia przy określaniu, czym spadkobierca odpowiada. Jako dłużnik osobisty zawsze odpowiada całym swoim majątkiem, ale z jej ograniczeniem do wysokości stanu czynnego spadku (wyr. SN z dnia 20 lutego 2014 r., I CSK 264/13)
Na tle przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza powstaje pytanie kiedy i w jaki sposób fakt ograniczenia odpowiedzialności powinien być ujawniony wobec wierzycieli spadku. Po pierwsze, spadkobierca powinien powołać się procesowo na ograniczenie swojej odpowiedzialności na etapie postępowania rozpoznawczego lub klauzulowego. Po drugie, ograniczenie odpowiedzialności wobec przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza może być zastrzeżone w wyroku bądź w klauzuli wykonalności nadanej przeciwko spadkobiercy.
Należy mieć na uwadze, iż ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe odpada, jeżeli podstępnie nie podał w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał do spisu inwentarza nieistniejące długi spadkowe. Sankcja w postaci odpadnięcia ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe powoduje, że spadkobierca nie może powołać się na przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, stąd też wierzyciele spadkowi będą mogli dochodzić zaspokojenia w pełnej wysokości, tak jak przy prostym przyjęciu spadku.
