Czym jest zachowek? Poznaj szczegóły tej instytucji

Zachowek jest formą ochrony interesów osób najbliższych spadkodawcy, którym przysługuje roszczenie względem spadkobierców powołanych do dziedziczenia, o zapłatę określonej sumy pieniężnej.

Ujmując to prościej, zachowek stanowi określony kwotowo ułamek wartości udziału spadkowego, który przypadłby spadkobiercy ustawowemu w przypadku dziedziczenia ustawowego jeżeli zostałby pominięty w testamencie lub w darowiznach zrealizowanych przed jego śmiercią.

Osobie uprawnionej do zachowku nie przysługuje roszczenie o wydanie jakiejkolwiek rzeczy zaliczanej do spadku ani roszczenie o przeniesienie jakiegokolwiek składnika majątku wchodzącego w skład spadku. Osoba uprawniona może jedynie domagać się zapłaty na jej rzecz określonej kwoty pieniężnej. Osobami uprawnionymi do zachowku są zstępni spadkodawcy oraz jego małżonek. Jeżeli spadkodawca w chwili śmierci nie miał zstępnych, wówczas prawo do zachowku przysługuje jego małżonkowi oraz rodzicom. Roszczenie to nie przysługuje rodzeństwu spadkodawcy ani innym dalszym krewnym lub powinowatym spadkodawcy.

Wysokość zachowku to połowa wartości udziału spadkowego jaki przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. W wypadku gdyby osobą uprawnioną do zachowku byłaby trwale niezdolna do pracy albo byłaby małoletnia, wówczas zachowek wynosi dwie trzecie wartość udziału spadkowego. Zanim przystąpimy do obliczania zachowku, musimy w pierwszej kolejności określić potencjalny udział spadkowy osoby uprawnionej do zachowek. Ustalanie udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczenia zachowku przebiega nieco odmiennie od reguł przyjętych przy dziedziczeniu ustawowym. Ustawodawca nakazał bowiem w tym przypadku uwzględniać również spadkobierców, którzy spadek odrzucili oraz spadkobierców uznanych za niegodnych dziedziczenia. Podobnie jak w przypadku dziedziczenia ustawowego nie uwzględnia się natomiast spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia oraz spadkobierców wydziedziczonych w testamencie przez spadkodawcę.

Roszczenie o zapłatę zachowku może być dochodzone w sądowym postępowaniu cywilnym w drodze procesu. Jeżeli osoba obowiązana do zapłaty zachowku, nie chce zapłacić należnej sumy dobrowolnie, wówczas należy skierować do sądu pozew o zapłatę kwoty stanowiącej wartość należnego zachowku.