Na postawione pytanie należy odpowiedzieć twierdząco jeżeli spadkodawca nie pozostawił testamentu lub został on unieważniony, bowiem następuje wówczas dziedziczenie ustawowe, które zabezpieczając interes wszystkich spadkobierców reguluję również kwestię zaliczania dokonanych darowizn. Odpowiedź będzie negatywna w przypadku pozostawienia testamentu.
Jeżeli dziedziczą małżonek z dziećmi spadkodawcy to dokonane darowizny należy doliczyć do masy spadkowej, a następnie obliczyć wartość udziałów każdego ze spadkobierców, doliczając każdemu otrzymaną przez niego darowiznę. Mówiąc inaczej udział w spadku dla osoby, która otrzymała wcześniej darowiznę, jest o tę darowiznę pomniejszany. Obowiązek zaliczenia otrzymanej darowizny do schedy spadkowej może zostać wyłączone oświadczeniem woli spadkodawcy zawartym w akcie darowizny lub w innej formie (nawet ustnego oświadczenia, ale na tę okoliczność muszą istnieć dowody, np. świadkowie oświadczenia).
Jedynymi spadkobiercami są: małżonek i dwoje dzieci (syn i córka). Majątek po ojcu to 90 000 zł. Córka na trzy lata przed śmiercią ojca otrzymała (aktem darowizny) mieszkanie warte 30 000 zł. Obliczając wartość schedy spadkowej dla ww osób ustalamy masę spadkową: 90 000 zł + 30 000 zł (120 000 zł). Każdy ze spadkodawców otrzymuję 1/3, a zatem dokupując matematycznych obliczeń żona, córka i syn otrzymaliby po 40 000 zł. Córka otrzymała już 30 000 zł z jej schedy spadkowej, a zatem z majątku po ojcu otrzyma 10 000 zł, a żona i syn po 40 000 zł.
Jeżeli wartość darowizny dokonanej uprzednio na rzecz spadkobiercy przewyższy wartość jego udziału spadkowego nie jest on zobowiązany do zwrotu nadwyżki, ale zostaje wyłączony z podziału spadku. I tak dla prezentowanego przykładu, jeżeli wartość mieszkania wynosiłaby 45 000 zł. A skład masy spadkowej nie zmienił się i wynosił 120 000 zł. Córka nie otrzymałaby swojego udziału spadkowego. W praktyce oznaczałoby to, że matka i syn otrzymaliby ½ * (120 00 – 45 000 zł), czyli po 37 500 zł.
Nieco inaczej darowizny wpływają na obliczenie wysokości zachowku. Spadkodawca nie może oświadczeniem woli wyłączyć przedmiotu darowizny (zmniejszyć wartość majątku) tak by było ono skuteczne przy ustalaniu wysokości zachowku. Tylko darowizna, która została dokonana przez spadkodawcę na co najmniej 300 dni przed urodzeniem się zstępnego lub dokonana na rzecz przyszłego małżonka przed zawarciem z nim małżeństwa (przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi) nie jest doliczana. Wszelkie inne darowizny przy obliczaniu zachowku są doliczane do masy spadkowej. Z tym że darowizny dokonane na rzecz osób nie będących spadkobiercami ustawowymi doliczane są, jeżeli ich dokonanie miało miejsce do 10 lat wstecz od dnia otwarcia spadku. Co oznacza, że darowizna dokonana na rzecz przyjaciela z Irlandii, niespokrewnionego w żadnym stopniu z spadkodawcą, przed 15 laty nie będzie wliczona do masy majątkowej, gdy spadkobierca ustawowy będzie dochodził należnego mu zachowku.