W sytuacji, w której dowiadujesz się, że jesteś spadkobiercom musisz zdecydować czy spadek przyjmujesz bez ograniczeń odpowiedzialności za długi, bądź spadek przyjmujesz z dobrodziejstwem inwentarza (co oznacza ograniczenie twojej odpowiedzialności za długi spadkowe) czy też spadek odrzucasz. Na tę decyzję masz 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedziałeś się o powołaniu do spadku (bądź jego części). Twoje milczące obejście tej kwestii zostanie zakwalifikowane z mocy prawa jako decyzja o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza (wcześniej następowało dziedziczenie proste tzn. przyjęcie aktywów i pasywów spadkowych, a konsekwencją była pełna odpowiedzialności za długi spadkodawcy).
Decydując się na złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza (lub nie składając żadnego oświadczenie w terminie ustawowym – 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedziałeś się o tytule swego powołania do dziedziczenia) ponosisz odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wysokości wartości dóbr, które oddziedziczył. Co to oznacza w praktyce? Spadek przyjąłeś z dobrodziejstwem inwentarza. Oddziedziczyłeś samochód o wartości rynkowej 20 000 zł. Twój spadkodawca zostawił jednak długi, które wynoszą 39 500 zł. Twoja odpowiedzialność za pozostawiony dług jest ograniczona do kwoty 20 000 zł (wartości przysporzenia). Zatem nic nie tracisz, ale i nie zyskujesz. Niemniej jednak musisz pamiętać o tym, że odrzucając spadek na twoje miejsce zostaną powołani dalsi spadkobiercy (np. twoje dzieci), którzy też powinni złożyć stosowne oświadczenie. Termin 6 miesięcy rozpoczyna dzień, w którym dowiedzą się oni o odrzuceniu spadku przez Ciebie. Aby odrzucić spadek w imieniu małoletniego dziecka, konieczne jest w pierwszej kolejności uzyskanie przez rodzica bądź opiekuna prawnego zgody sądu rodzinnego na dokonanie tej czynności – a następnie, po uprawomocnieniu się postanowienia sądu, złożenie w imieniu dziecka oświadczenia przed notariuszem bądź przed sądem.
Najkorzystniejszym i najbezpieczniejszym rozwiązaniem w sytuacji w której mamy wiedzę o długach wchodzących w skład majątku jest złożenie przed sądem lub u notariusza oświadczenia o odrzuceniu spadku. Oznacza to, że odrzucamy zarówno majątek jak i długi spadkowe. Aby zabezpieczyć również swoich bliskich powinniśmy dochować należytej staranności, by również złożyli stosowne oświadczenia.
Zdarza się, że spadkobierca chce z własnej woli spłacić długi spadkodawcy, ponieważ więź jaka ich łączyła, jego moralna postawa społeczna oraz sytuacja majątkowa pozwala na uregulowanie tych kwestii bez większego uszczerbku na jego dotychczasowe warunki życia, a zapewni poczucie satysfakcji i harmonii, i ma do tego prawo. Wystarczy, że oświadczy, że spadek przyjmuje, ale jeżeli chcemy uniknąć ujemnych konsekwencji dziedziczenia rozważmy dwie opcje: przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza (aktywa przewyższają pasywa) lub odrzucenie spadku (przeważają pasywa – długi).
