W sytuacji gdy moi klienci znajdują się w posiadaniu testamentu spadkodawcy bardzo często nie wiedzą co zrobić z nim dalej – gdzie iść, do jakiej instytucji się zgłosić, aby rozpocząć procedurę zmierzającą do przyjęcia bądź odrzucenia spadku. Polski ustawodawca w kodeksie postępowania cywilnego w sposób szczegółowy opisał obowiązek ujawnienia testamentu tzw. ogłoszenie testamentu. Jest to bardzo istotna czynność prawna, ze względu na to iż pociąga za sobą wiele doniosłych skutków, zarówno materialno-prawnych jak i procesowych.
Obowiązek ujawnienia testamentu
Jak stanowi art. 646 kodeksu postępowania cywilnego osoba, u której znajduje się testament, jest obowiązana złożyć go w sądzie spadku, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy, chyba że złożyła go u notariusza. Osoba, która bezzasadnie uchyla się od wykonania powyższego obowiązku, ponosi odpowiedzialność za wynikłą z tego szkodę. Ponadto, w takich wypadkach sąd spadku może nałożyć na uchylającego się grzywnę.
Zgodnie z regulacją art. 648 k.p.c. sąd po wysłuchaniu osoby, u której według uzyskanych wiadomości znajduje się testament, z urzędu wyda postanowienie nakazujące jej złożenie testamentu w wyznaczonym terminie. Na takie postanowienie przysługuje zażalenie.
Przesłanki otwarcia i ogłoszenia testamentu
Otwarcia i ogłoszenia testamentu dokonuje sąd albo notariusz, gdy ma dowód śmierci spadkodawcy.
Dowodem śmierci spadkodawcy jest akt zgonu bądź orzeczenie sądowe o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu. O terminie otwarcia i ogłoszenia nie zawiadamia się osób zainteresowanych, jednakże mogą one być obecne przy tej czynności. Należy mieć na uwadze, iż w sytuacji gdy złożono kilka testamentów jednego spadkodawcy, otwiera się i ogłasza wszystkie, a na każdym z nich czyni się wzmiankę o innych.
Przepis art. 651 k.p.c. reguluje treść protokołu otwarcia i ogłoszenia spadku. Opisuje się w nim stan zewnętrzny testamentu oraz wymienia się jego datę, datę złożenia i osobę, która testament złożyła. Na testamencie zamieszcza się datę otwarcia i ogłoszenia.
Zawiadomienie o otwarciu i ogłoszeniu testamentu
O dokonanym otwarciu i ogłoszeniu testamentu sąd spadku albo notariusz zawiadamia w miarę możliwości osoby, których rozrządzenia testamentowe dotyczą, oraz jeśli zostali ustanowieni wykonawcę testamentu i kuratora spadku. Notariusz niezwłocznie zawiadamia o tym sąd spadku, przesyłając odpis sporządzonego protokołu.
Testament wraz z protokołem otwarcia i ogłoszenia przechowuje się w sądzie spadku, chyba że został złożony u notariusza. Jednakże na żądanie sądu spadku notariusz przesyła złożony testament temu sądowi.
