# Bez kategorii

Droga do nadużyć albo instytucja służąca dobru spadkobiercy – czyli słów kilka o nowej instytucji prawa spadkowego – wykaz inwentarza

Po marcowej nowelizacji z 2015 roku przepisy kodeksu cywilnego wprowadziły domniemanie zabezpieczające przyszłego spadkobiercę, który po okresie 6 miesięcy nie zajmuje stanowiska w sprawie spadku. Dotychczas w takiej sytuacji (tzw. milczącego przyjęcia)przyjmowało się odpowiedzialność za długi spadkowe całym swoim majątkiem. Po nowelizacji marcowej z 2015 r. domniemywa się przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza (znowelizowany art. 1015 k.c.), które oznacza ograniczenie odpowiedzialności za długi spadkowe do wysokości czynnego spadku (aktywów spadkowych). Od dnia wejścia w życie (18.10.2015 r.) przepisów zmieniających art. 10311-10314 kodeksu cywilnego możliwe jest sporządzenie prywatnego wykazu inwentarza przez: spadkobiercę, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, zapisobiercę windykacyjnego oraz wykonawcę testamentu. Wykaz inwentarza nie jest sporządzany przez spadkobiercę, który złożył w terminie oświadczenie o odrzuceniu spadku (jest wyłączony od dziedziczenia) albo o przyjęciu spadku wprost (ponosi pełną osobistą odpowiedzialność za długi spadkowe). Składany na urzędowym formularzu wykaz może zostać sporządzony przez kilku uprawnionych (zbiorowy wykaz inwentarza). Wprowadzona zmiana jest udogodnieniem prawnym, ponieważ zmniejsza koszty postępowania spadkowego o należności komornicze przewidziane ustawą. Właściwym do złożenia wykazu inwentarza jest sąd spadku lub w sądzie, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania składającego wykaz. Każdy z uprawnionych do sporządzenia prywatnego wykazu inwentarza spadkowego może również złożony w obecności notariusza, który sporządza na tę okoliczność wpis do protokołu, a następnie przesyła odpis z protokołu potwierdzający spisany inwentarz do sądu spadku, i oczywiście pobiera opłatę w wysokości 200 zł plus 23% VAT. Bez względu na okoliczność powstania wykazu (złożony przed sądem, sporządzony samodzielnie lub w obecności notariusza) zostanie zamieszczony na stronie internetowej i ogłoszony na tablicy sądu spadku (art. 638 (1) § 1 K.p.c.).

Brak definicji legalnej wykazu inwentarza. Na podstawie dotyczących go norm można przyjąć, że wykaz inwentarza to prywatny spis wszystkich aktywów i pasywów wchodzących do spadku, a także przedmiotów zapisów windykacyjnych. Zgodnie z art. 10311 § 3 k.c., wykaz inwentarza powinien co najmniej zawierać następujące informacje: 1) przedmioty należące do spadku wraz z podaniem ich wartości (nie ma znaczenia moment sporządzania wykazu, bo to od chwili otwarcia spadku ponoszona jest odpowiedzialność za długi spadkowe), przy czym za dopuszczalne należy uznać pominięcie przedmiotów o znikomej wartości, np. ubrań spadkodawcy; 2) przedmioty rozdysponowane tytułem zapisów windykacyjnych wraz z podaniem ich wartości; 3) długi spadkowe wraz ze wskazaniem ich wysokości. Każdy element wymieniony w wykazie wśród aktywów spadkodawcy musi zostać oceniony co do stanu oraz wyceniony – bierze się pod uwagę stan i cenę z chwili otwarcia spadku. Podobnie wysokość długów spadkowych uwzględnia się na moment otwarcia spadku. Jeżeli zaistnieje sytuacja, w której okaże się, że wykaz jest niekompletny sporządzający go jest zobowiązany do jego uzupełnienia. Istnieje również możliwość „wykreślenia” określonego przedmiotu z inwentarza, jeżeli okaże się, że dana

rzecz nie należy do majątku spadkowego, bo np. została już sprzedana osobie trzeciej, ale nie nastąpiło przekazanie.

W odróżnieniu od spisu inwentarza wykaz prywatny nie korzysta z domniemania prawdziwości. Sporządzany jest przez podmioty, które nie koniecznie muszą zachować obiektywizm przy dokonywaniu wyceny. To rodzi niebezpieczeństwo oszustw i stwarza możliwość celowego zaniżania odpowiedzialności za długi, ale w świetle obowiązujących przepisów prawa po prostu się „nie opłaca”. Zatajenie lub celowe, niezgodne z prawdą podanie wielkości aktywów lub pasywów wchodzących w skład majątku spadkowego zwiększa odpowiedzialność za długi spadkowe do całego majątku spadkodawcy.