Przy stosowaniu instytucji zabezpieczenia spadku, z punktu widzenia klienta niezwykle istotna jest kwestia formy zabezpieczenia, tj. środka zabezpieczenia jaki zastosuje sąd lub komornik w celu zabezpieczenia masy spadkowej.
Zgodne z przepisem art. 636 § 1 kodeksu postępowania cywilnego, sąd stosuje taki środek zabezpieczenia, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni. Jeżeli nie jest możliwe określenie środka zabezpieczenia w postanowieniu o zabezpieczeniu spadku, wybór środka zabezpieczenia należy do komornika.
Środkami zabezpieczenia są w szczególności:
- spisanie majątku ruchomego i oddanie go pod dozór
- złożenie majątku do depozytu sądowego, tj. podlegających zabezpieczeniu pieniędzy, papierów wartościowych, imiennych książeczek oszczędnościowych lub innych dokumentów potwierdzających zawarcie umowy rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego albo rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej, a także kosztowności, w tym złotych monet oraz kruszców szlachetnych i wyrobów z nich. Kosztowności mogą być również oddane na przechowanie dozorcy.
- ustanowienie zarządu tymczasowego, przy czym może to nastąpić tylko wtedy, gdy zabezpieczeniu podlega przedsiębiorstwo, gospodarstwo rolne albo prawo majątkowe wymagające zabezpieczenia przez ustanowienie zarządu tymczasowego
- ustanowienie dozoru nad nieruchomością.
Zastosowanie jednego środka zabezpieczenia nie wyłącza zastosowania innych, równocześnie lub kolejno.
Należy pamiętać, iż jeżeli w skład spadku wchodzą ruchomości ulegające szybkiemu zepsuciu, sąd zarządza ich sprzedaż przez komornika, oznaczając przy tym sposób sprzedaży. Uzyskane ze sprzedaży pieniądze składa się do depozytu sądowego.
Jeżeli przemawiają za tym właściwości przedmiotu podlegającego zabezpieczeniu, sąd zawiadamia właściwą instytucję o zastosowanym środku zabezpieczenia.
Wskazać trzeba, iż powyższy przepis zawiera przykładowe wyliczenie środków zabezpieczenia, a zastosowanie jednego z tych środków nie wyłącza stosowania innych środków równocześnie lub kolejno. Stosownie do okoliczności, jeśli wymaga tego rodzaj rzeczy lub praw objętych zabezpieczeniem, sąd może zastosować także inne środki zabezpieczenia, niewymienione w art. 636 k.p.c.
Środki zabezpieczenia, które mają być zastosowane, sąd powinien wskazać w sentencji postanowienia o zabezpieczeniu spadku, przy czym w razie potrzeby może je zmienić. Zgodnie z treścią art. 6361 k.p.c. razie potrzeby, sąd z urzędu zmieni środek zabezpieczenia, w szczególności jeżeli dotychczas zastosowany środek nie jest wystarczający do zabezpieczenia spadku.
Sąd ma także uprawnienie do uchylenia zabezpieczenia z urzędu, jeżeli ustała potrzeba zabezpieczenia, a w szczególności gdy zgłosi się spadkobierca legitymujący się prawomocnym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia w celu objęcia spadku albo wykonawca testamentu lub kurator spadku w celu przejęcia zarządu majątkiem spadkowym.
